Ο αρχαιολογικός χώρος του Ακρωτηρίου στη Σαντορίνη «ξαναζεί», μετά από χρόνια αδράνειας λόγω έλλειψης πόρων χάρη στην ευγενική χορηγία του ιδρυτή της Kaspersky Lab, Ευγένιου Κασπέρσκι.
Είναι 6 το απόγευμα και αρκετός κόσμος βρίσκεται ακόμα στον αρχαιολογικό χώρο του Ακρωτηρίου στη Σαντορίνη. Επισκέπτες περιφέρονται ράθυμα κάτω από το ξύλινο στέγαστρο μέχρι τη στιγμή που την προσοχή τους αποσπά ο μυστήριος άνδρας με το πράσινο πουκάμισο, που έχει σκύψει με προσοχή σε μια γωνία ανάμεσα στα ερείπια της Ξεστής 4. Το στυλ του και η προσήλωση που δείχνει στην ανασκαφή δεν διαφέρει από αυτή ενός αρχαιολόγου, είναι όμως η παρουσία της κάμερας και του φωτογραφικού φακού που φανερώνει πως δεν ανήκει στην ομάδα του καθηγητή Ντούμα, Διευθυντή του Αρχαιολογικού Χώρου Ακρωτηρίου.
«Το να ανακαλύψω πώς ήταν το παρελθόν και πώς ζούσαν οι άνθρωποι τότε, ήταν πάντα το όνειρό μου», έχει γράψει στο προσωπικό του μπλογκ ο Ευγένιος Κασπέρσκι, ιδρυτής και Διευθύνων Σύμβουλος του Kaspersky Lab, αναφορικά με την απόφασή του να χορηγήσει τη συνέχεια των ανασκαφών στο Ακρωτήρι της Σαντορίνης. Μια χρονοβόρα, όπως έχει πει, διαδικασία που κράτησε πάνω από δύο χρόνια διαπραγματεύσεων με το ελληνικό δημόσιο, κάτι που από μόνο του θα μπορούσε να είχε αποτελέσει αποτρεπτικό παράγοντα. Ο κ. Κασπέρσκι, ωστόσο, δεν πτοήθηκε αφού η φιλοσοφία ζωής του επιτάσσει την μελέτη του παρελθόντος για την κατανόηση του μέλλοντος και το 2016 έγινε ο μοναδικός χορηγός τριών ξεχωριστών πρότζεκτ που αφορούν τις εργασίες συντήρησης και τη συνέχεια των ανασκαφών στο Ακρωτήρι.
Ανασκαφές τις οποίες το 1967 ξεκίνησε συστηματικά ο καθηγητής Σπύρος Μαρινάτος και μετά το θάνατό του, το 1974, τη συνέχιση του έργου του ανέλαβε ο καθηγητής κ. Χρίστος Ντούμας. Ο αρχαιολογικός χώρος μετά την κατάρρευση του στεγάστρου το 2005 παρέμεινε κλειστός για αρκετά χρόνια ενώ λόγω έλλειψης πόρων σταμάτησαν και οι ανασκαφές. Μέχρι που η Σαντορίνη βρέθηκε στον δρόμο του Ευγένιου Κασπέρσκι, που αποφάσισε ότι θα βοηθήσει όσο μπορεί για να δώσει ξανά ζωή σε αυτό το τόσο σημαντικό έργο.
Τώρα, καθισμένος σε μια στοίβα από σακιά και σκυμμένος πάνω ένα κομμάτι σκαμμένου εδάφους, παρά το πρόσφατα τραυματισμένο του γόνατο, δείχνει σαν αυτή η απόφαση να χορηγήσει το πρότζεκτ του Ακρωτηρίου να είναι κάτι παραπάνω από μια «καλή πράξη». Θα μπορούσε κανείς να πει ότι ψάχνει να ανακαλύψει τα μυστικά της ζωής. Εξάλλου κάποτε είχε πει πως το νόημα της ζωής για ολόκληρη την ανθρωπότητα είναι να περάσει κάποιου είδους εξετάσεις, που ούτε οι δεινόσαυροι, ούτε ο Μινωικός πολιτισμός πέρασαν γι’ αυτό ο κόσμος έχει ανάγκη τις επιστήμες, ώστε να ετοιμαστεί, να προσαρμοστεί, να σκεφτεί και να επιβιώσει. Φέρνει όμως πράγματι αυτό που αποκαλύπτεται στο Ακρωτήρι την ανθρωπότητα ένα βήμα πιο κοντά στο να περάσει τις εξετάσεις αυτές;
«Όλη τη γνώση που οι περισσότεροι άνθρωποι έχουμε την αποκτήσαμε με την ιστορία, με την ιστορία μπορούμε να κατανοήσουμε το μέλλον. Αυτό είναι ένα παράδειγμα, το τι συνέβη σε αυτόν το πολιτισμό, τον τόσο ανεπτυγμένο εξαιτίας αυτής της φυσικής καταστροφής. Είναι ένα παράδειγμα ότι δεν πέρασαν τις εξετάσεις», σημειώνει ο κ. Κασπέρσκι και συμπληρώνει: «Κάθε μέρα ζούμε σε μια Γη που είναι ακόμη ζωντανή και αλλάζει, οπότε πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι για κάθε αλλαγή», σημειώνει.
Ο ιδρυτής του Kaspersky Lab επισκέφθηκε για πρώτη φορά τη Σαντορίνη σχεδόν τυχαία. Πριν αρκετά χρόνια βρέθηκε για διακοπές στην Κρήτη και ένας φίλος του τον συμβούλευσε να ταξιδέψει οπωσδήποτε μέχρι το νησί με το μοναδικό ηφαιστειακό τοπίο. Το 2006 αποφάσισε να κάνει διακοπές για τρεις μέρες εκεί, νοίκιασε ένα αυτοκίνητο και περιηγήθηκε σε κάθε γωνιά του νησιού, μέχρι που έφτασε στο Ακρωτήρι. Ωστόσο, τον ενθουσιασμό του για την επίσκεψη αυτή διαδέχθηκε η απογοήτευση, αφού η κατάρρευση του στεγάστρου του αρχαιολογικού χώρου την προηγούμενη χρονιά που είχε κοστίσει τη ζωή σε έναν άνθρωπο, κρατούσε τον χώρο κλειστό. Ο κ. Κασπέρσκι, ωστόσο, που χαρακτηρίζει τον εαυτό του «ανήσυχο πνεύμα», έσπευσε να μάθει τα πάντα για το μνημείο.
«Είμαι γενικά ένας άνθρωπος ανήσυχος και ήθελα να ξέρω τι έγινε, πώς εξελίχθηκε ο ανθρώπινος πολιτισμός, πώς ήταν η εξέλιξη της γης. Επίσης εδώ έμαθα ότι δεν υπήρχαν οι πόροι να συνεχιστεί η ανασκαφή αλλά εκείνη την περίοδο δεν είχα λεφτά. Δεν είχα καθόλου χρήματα για αυτό το πρότζεκτ αλλά χάρη στην ομάδα μου, που δουλέψαμε μαζί και επεκτείναμε τις δουλείες μας τα καταφέραμε. Και πριν κάποια χρόνια ήρθαμε εδώ για το διοικητικό μας συμβούλιο, και επιλέξαμε τη Σαντορίνη γιατί είναι ένα πραγματικά υπέροχο μέρος. Μετά από το συμβούλιο είχαμε μια ημέρα ελεύθερη και ήρθαμε και εδώ στο Ακρωτήρι. Και λέω στους συναδέλφους μου “λοιπόν, δεν έχουν χρήματα να συνεχίσουν τις ανασκαφές. Τι λέτε να χορηγήσουμε αυτό το πρότζεκτ” και όλοι συμφώνησαν, όλοι υποστήριξαν αυτό το έργο γι’ αυτό και τώρα είμαστε εδώ».
Την ευγνωμοσύνη του για όσα έχει κάνει ο Ευγένιος Κασπέρσκι για το Ακρωτήρι έχει εκφράσει ουκ ολίγες φορές και ο Διευθυντής του αρχαιολογικού χώρου, Χρίστος Ντούμας. Όπως αναφέρει ο κ. Ντούμας τα τελευταία χρόνια, ο τεχνολογικός κολοσσός με έδρα τη Ρωσία, είναι ο μόνος χορηγός για όλα τα πρότζεκτ που τρέχουν και σχετίζονται με το μνημείο.
«Για εμάς είναι τεράστια τιμή, τεράστια τύχη και είμαι τρομερά ευγνώμων σε αυτόν. Χωρίς αυτόν δεν θα ήμουν εδώ», αναφέρει και σημειώνει με νόημα πως η κυβέρνηση εδώ και κάποια χρόνια, ειδικά με την οικονομική κρίση, σταμάτησε να στηρίζει το έργο.
«Δεν πήγα εγώ να τον βρω, αυτός ήρθε και με βρήκε και αυτός είναι ο τέταρτος χρόνος που δουλεύουμε αποκλειστικά με την υποστήριξή του», λέει ο κ. Ντούμας.
Οι δύο άνδρες φαίνεται μάλιστα να έχουν και αρκετά κοινά στοιχεία στον τρόπο που δουλεύουν καθώς πρόκειται για ανθρώπους βαθιά προσηλωμένους στο στόχο τους και από αυτούς τους λίγους τυχερούς, θα μπορούσε να πει κανείς, που δείχνουν να αγαπάνε πραγματικά αυτό που κάνουν.
Ανάμεσα στα τεράστια τραπέζια του εργαστηρίου με τα εκατομμύρια κομματάκια του παζλ των τοιχογραφιών, ο κ. Ντούμας συστήνει τους συνεργάτες του με την ίδια αγάπη που συστήνει το μνημείο του Ακρωτηρίου στους επισκέπτες του. Δεν παραλείπει να τονίσει πως η ακριβή ζωή στη Σαντορίνη είναι αποτρεπτική για τους νέους αρχαιολόγους που επιθυμούν να δουλέψουν εκεί και πως μπορεί να παρέχεται στέγη στα παιδιά που δουλεύουν μαζί του, είναι όμως μια στέγη «πρωτόγονη», όπως λέει χαρακτηριστικά.
Μάλιστα, θυμάται την πρώτη επίσκεψη του κ. Κασπέρσκι στο εργαστήριο αποκατάστασης των τοιχογραφιών και την πρώτη του κουβέντα: «Χαίρομαι που βλέπω ότι οι άνθρωποι σου εδώ κάνουν ότι ακριβώς κάνω κι εγώ με τα προγράμματα antivirus».
«Mόνο που η δική μου προσέγγιση είναι διαφορετική, όλα τα κομμάτια βρίσκονται στο μυαλό μου», σχολιάζει χαμογελώντας ο κ. Ντούμας.
Μετά από 43 χρόνια αφοσίωσης στο συγκεκριμένο έργο, είναι λογικό ο κ. Ντούμας να βλέπει το Ακρωτήρι ως δικό του παιδί που το πονάει περισσότερο από τους αρμόδιους γι’ αυτούς φορείς.
«Το Ακρωτήρι, ως μνημειακό συγκρότημα είναι σταθμός στην ιστορία του πολιτισμού του Αιγαίου, όπως είναι ισάξιος σταθμός η Ακρόπολη της Αθήνας για την Κλασσική περίοδο, ο Άθως για το Βυζάντιο, το Ακρωτήρι είναι για την Προϊστορική Περίοδο», αναφέρει θέλοντας να δώσει έμφαση στη βαρύτητα αυτού του μνημείου.
Ερωτηθείς για το αν θα έπρεπε να έχει δοθεί περισσότερη προσοχή στο συγκεκριμένο μνημείο, απαντά:
«Όλα τα μνημεία χρειάζονται προσοχή γιατί όλα τα μνημεία έχουν την αξία τους. Βεβαίως τα μνημειακά συγκροτήματα είναι διαφορετικά αλλά το πρόβλημα είναι ότι οι πολιτικοί στην Ελλάδα δεν καταλαβαίνουν από πολιτισμό. Εάν δεν αλλάξει αυτή η πολιτική εγώ δεν περιμένω τίποτα. Είναι όμως ένα πολύ θετικό βήμα ότι αποφασίστηκε οι γενικοί γραμματείς των υπουργείων να είναι από την ιεραρχία των υπαλλήλων που σημαίνει ότι ξέρουν επομένως είναι ένα πολύ μεγάλο θετικό βήμα».
Η προσοχή όμως που άξιζε να δοθεί στο Ακρωτήρι, δόθηκε από ένα «φιλομαθή και ανήσυχο» Ρώσο επιχειρηματία που αντιλήφθηκε αμέσως πως αυτά τα αρχιτεκτονικά μνημεία και το περιεχόμενό τους, που επί χρόνια έμπαιναν σε δεύτερη μοίρα από τις ελληνικές κυβερνήσεις, αποτελούν μια αστείρευτη πηγή πληροφοριών.
«Η προϊστορική πόλη στο Ακρωτήρι χάρη στις ταφονομικές τις συνθήκες διατηρεί πολλές πληροφορίες για την κοινωνία που ζούσε σε αυτή. Τα αρχιτεκτονικά μνημεία και το περιεχόμενό τους αποτελούν μια αστείρευτη πηγή πληροφοριών στην συλλογική μελέτη και την ανάλυση στην οποία πολλοί επιστήμονες πολλών ειδικοτήτων εμπλέκονται», επιβεβαιώνει ο κ. Ντούμας.
Το Ακρωτήρι κατοικήθηκε την Ύστερη Νεολιθική περίοδο, κάπου στα 4500 π.Χ.και κατά τον 18ο αιώνα π.Χ. ήταν πλέον ολόκληρη πόλη. Χαρακτηριστικά του ανεπτυγμένου οικισμού του Ακρωτηρίου ήταν η πολεοδομία του, το αποχετευτικό δίκτυο και τα πολυώροφα (δίπατα ακόμα και τρίπατα) κτίρια με τις περίτεχνες τοιχογραφίες τους. Σειρά σεισμών, όμως, στα τέλη του 17ου αιώνα π.Χ., πριν τη μεγάλη έκρηξη του ηφαιστείου ανάγκασε τους κατοίκους να το εγκαταλείψουν. Η έκρηξη του ηφαιστείου κάπου στα 1600 π.Χ κάλυψε την πόλη και το νησί με ηφαιστειακά υλικά βάζοντας τέλος σε αυτό το μοναδικό δείγμα πολιτισμού, που ήρθε ξανά στο φως μετά από ανασκαφές στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα.
Η χορηγία του Kaspersky Lab έδωσε αναμφισβήτητα μια ανάσα ζωής στον αρχαιολογικό χώρο του Ακρωτηρίου, ωστόσο όπως επισημαίνει τόσο ο Διευθυντής του Ακρωτηρίου όσο και η συνεργάτις του, Κλαίρη Παλυβού, αρχιτέκτονας και ειδική αποκατάστασης των μνημείων, υπάρχει ακόμη πολλή δουλειά να γίνει.
Στο επίκεντρο των ανασκαφών βρίσκεται τους τελευταίους μήνες το πιο μνημειώδες αλλά ακόμα ανεξερεύνητο δημόσιο κτίριο, της Ξεστής 4. O «οίκος με τα παγκάκια«, όπως αποκαλούν οι αρχαιολόγοι το ιδιόμορφο σε σχέση με τα άλλα κτίριο αποτελείται από τουλάχιστον τρία δωμάτια στη σειρά. Το πόσο σημαντικό ήταν έγινε γνωστό μόλις το 1999 όταν η ανασκαφή για τα θεμέλια ενός πυλώνα για το στέγαστρο αποκάλυψε το χρυσό εδώλιο ενός αίγαγρου μέσα σε μια λάρνακα από πηλό πάνω σε έναν σωρό από κέρατα.
Η συστηματική ανασκαφή αυτού του κτιρίου είναι ίσως το πιο σημαντικό πρότζεκτ που χορηγείται από το Kaspersky Lab.
«Η αρχική μας εκτίμηση ότι αυτό θα είναι ένα βραχύχρονο εγχείρημα αποδείχθηκε ότι ήταν εσφαλμένη και οι εκπλήξεις έρχονται η μία μετά την άλλη όσο προχωράει η ανασκαφή. Η πρόοδος των εργασιών αυτή τη χρονιά έχει αυξήσει τον αριθμό των κασελών και των αμφορέων που βρίσκονται κυριολεκτικά κολλημένοι σε κάθε γωνία του δωματίου. Ο τρόπος διαρρύθμισης μας οδηγεί στο να συνδέσουμε τον “οίκο με τα παγκάκια” με διάφορες τελετουργίες. Ελπίζουμε ότι κάποια μέρα θα μπορούμε να είμαστε πιο συγκεκριμένοι για τη λειτουργία του κτιρίου, μέχρι στιγμής την αγνοούμε», σημειώνει ο κ. Ντούμας.
Ωστόσο, όλοι οι εμπλεκόμενοι στην ανασκαφή του Ακρωτηρίου, κρίνουν ως ζωτικής σημασίας την επέκταση του εργαστηρίου για τη συντήρηση των τοιχογραφιών, καθώς αυτή τη στιγμή ο χώρος είναι αρκετά περιορισμένος για την αποκατάσταση των μεγάλων αυτών απεικονίσεων. Παράλληλα, είναι αναγκαίο να προχωρήσει και μια σειρά άλλων ενεργειών που σχετίζονται με τον αρχαιολογικό χώρο και που θα βοηθήσουν τόσο το έργο της ανασκαφής όσο και την εμπειρία που αποκομίζει ο επισκέπτης.
Ο κ. Κασπέρσκι φαίνεται να είναι ταγμένος σε αυτόν το σκοπό, ειδικά από τη στιγμή που ο ίδιος μπήκε στον ρόλο του αρχαιολόγου.
«Χθες είχα την δική μου ευκαιρία να κάνω ανασκαφή και βρήκα κάποια πράγματα και ήμουν τόσο εντυπωσιασμένος. Δεν ξέρω αν μπορώ να το εκφράσω αυτό το συναίσθημα. Ήταν απολύτως φανταστικό. Θα μείνουμε μαζί σας και θα υποστηρίξουμε τη δουλεία σας, δεν ξέρω για πόσα χρόνια ακόμα. Είμαι βέβαιος ότι ποτέ δεν θα τελειώσει αυτή η δουλειά γιατί υπάρχουν συνεχώς νέα ευρήματα και το νησί της Σαντορίνης είναι αρκετά μεγάλο και πρέπει να γκρεμίσουμε όλες τις πισίνες και να σκάψουμε εκεί», είπε αστειευόμενος ενώ ερωτηθείς για το αν σκέφτεται να χορηγήσει και κάποιο άλλο πρότζεκτ αρχαιολογικού ενδιαφέροντος στην Ελλάδα δεν απέκλεισε τίποτα.
«Εάν δω κάποια ευκαιρία, αν δω κάτι σημαντικό, ενδιαφέρον και αν πραγματικά χρειάζεστε βοήθεια, τηλεφωνήστε μας», λέει.
Πριν λίγες ημέρες ο δήμος Σαντορίνης τίμησε τον Ευγένιο Κασπέρσκι για την προσφορά του στον τόπο και του απένειμε τον τίτλο του επίτιμου δημότη του νησιού.
«Το όνομά μου, Ευγένιος, είναι ελληνικό κι αυτό ήταν το πρώτο μου βήμα προς την ελληνική κουλτούρα. Το δεύτερο βήμα είναι όταν βρέθηκα για πρώτη φορά στην Κρήτη, τη Ρόδο και τη Σαντορίνη και έμαθα από κοντά για αυτή. Το τρίτο βήμα είναι ότι είμαι πια δημότης Σαντορίνης. Σας ευχαριστώ πολύ αλλά δεν είμαι έτοιμος για την φορολογία σας», δήλωσε με νόημα κατά την τελετή απονομής του τίτλου.
Πηγή: https://sputniknews.gr
