Η υψηλή ραπτική της αρχαιότητας

Οι αρχαιολόγοι λένε ότι η περίφημη «Μυκηναία» της τοιχογραφίας που εκτίθεται στην αίθουσα των μυκηναϊκών αρχαιοτήτων του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου είναι μία από τις πιο όμορφες κυρίες του καιρού της, του 13ου αιώνα π.Χ. Το πρόσωπό της διασώζεται ακέραιο: καλοσχηματισμένα φρύδια, μάτια έντονα μακιγιαρισμένα, χείλη βαμμένα και μακριές μελαχρινές μπούκλες γύρω από το κεφάλι της. Σύμφωνα με την καλλιτεχνική σύμβαση της εποχής, μας κοιτάζει με το αριστερό προφίλ της, ενώ το σώμα της είναι ολόκληρο στραμμένο προς το μέρος του θεατή. Το φόρεμά της έχει ένα ζωηρό κίτρινο χρώμα, βαθύ ντεκολτέ, και το πλούσιο στήθος της τονίζεται από το κοντό γιλέκο της και τη σφιχτά δεμένη μέση. Δύο κόκκινες λωρίδες υφάσματος καλύπτουν τα σημεία των ραφών και στολίζουν τους ώμους της.

Δεν είναι μια γυναίκα που περνά απαρατήρητη η ωραία «Μυκηναία», πόσο μάλλον τώρα που μπορεί κανείς να δει ένα αντίγραφο του φορέματός της στον προθάλαμο της έκθεσης των προϊστορικών αρχαιοτήτων του μουσείου. Το φοράει μία από τις τέσσερις κούκλες ραπτικής που εκτίθενται εδώ. Οπως και εκείνες που βρίσκονται έξω από την αίθουσα της Θήρας, όλες οι «κούκλες» είναι ντυμένες με τα ρούχα που δημιούργησε η ερευνήτρια αρχαιολόγος Μπερνίς Τζόουνς (Bernice Jones), διδάκτορας του Ινστιτούτου Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, στο πλαίσιο της μελέτης για τις ενδυμασίες του προϊστορικού Αιγαίου. Μπορεί τα υφάσματα να μη σώζονται, αλλά η ανασύνθεσή τους έγινε μέσα από λεπτομερή μελέτη των αναπαραστάσεων στις τοιχογραφίες και στη μικρογλυπτική, καθώς και σε σχετικές καταγραφές στις πινακίδες της Γραμμικής Β.

Στους εκθεσιακούς χώρους του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου εκτίθενται πειραματικές ανασυνθέσεις μινωικών και μυκηναϊκών ενδυμασιών και παρουσιάζονται σε ειδικά οργανωμένες επιδείξεις.

Στον προθάλαμο των ευρημάτων της Θήρας, έχει σταθεί η δρ Τζόουνς, περιμένοντας τους ακροατές της: μια ομάδα 25 ατόμων που δήλωσε συμμετοχή στη συγκεκριμένη δράση. Οι ανασυνθέσεις μινωικών και μυκηναϊκών ενδυμασιών, ένα άνοιγμα στην πειραματική αρχαιολογία, αποτελούν μέρος της προσπάθειας του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου να προσεγγίσουν οι επισκέπτες του την αισθητική του αρχαίου κόσμου περισσότερο βιωματικά. Πάνω στο τραπέζι η Αυστραλή αρχαιολόγος έχει απλώσει μια πολύχρωμη φορεσιά. Από τα ντοσιέ που ξεφυλλίζει, αντιπαραβάλλοντας τα ευρήματα που μελέτησε με τη σύγχρονη αναπαράστασή τους, κρέμονται πολύχρωμες φούντες και κρόσσια. Η επιστήμων, της οποίας η εργασία στο θέμα θεωρείται η πλέον έγκριτη, μιλάει για αργαλειούς, στημόνια, υφάδια, λινά και βαμβακερά υφάσματα, πιέτες και ζώνες με τον ενθουσιασμό μιας ταλαντούχας μοδίστρας. Το πάθος και οι γνώσεις της καταργούν γρήγορα το εμπόδιο του χρόνου. Οι γυναίκες της άρχουσας τάξης από την Εποχή του Χαλκού ζωντανεύουν χάρη σε αυτό το εργαστήρι. Είναι γυμνόστηθες όπως η Μινωίτισσα «Μικρή θεά των όφεων» ή ντυμένες με το διάφανο εσώρουχο των γυναικών από τις Μυκήνες κάτω από το μπολερό τους, αποδίδοντας τιμές στις θεότητες της γονιμότητας. Αναδεικνύουν τη σιλουέτα τους με πολύχρωμες φούστες και φραμπαλάδες σαν τις «Κροκοσυλλέκτριες» και την «Πεπλοφόρο» από τη Θήρα και τονίζουν τη λάμψη τους με φορέματα στολισμένα με χρυσά επιρράμματα και πέπλα πλεγμένα με ημιπολύτιμους λίθους.

Η παρουσίαση της αρχαιολόγου διήρκεσε περίπου τρία τέταρτα και στο τέλος το κοινό τη χειροκρότησε με ενθουσιασμό. Η ζωντάνια της υπήρξε μεταδοτική, είτε μιλούσε για τη συνεργασία της με την υφάντρα που της αποκάλυψε τα μυστικά του αρχαίου αργαλειού είτε για τα επιγράμματα της Γραμμικής Β.

Η περίφημη «Μυκηναία», μία από τις εμβληματικές αρχαιότητες του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου.

«Πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε με αυτό το θέμα», ρωτήσαμε τη δρα Τζόουνς. «Ερωτεύτηκα τις νωπογραφίες της Θήρας», μας είπε. «Είχα την τύχη και την τιμή να βρεθώ, φοιτήτρια ακόμη, στις ανασκαφές του καθηγητή Σπυρίδωνος Μαρινάτου στο νησί. Μόλις τις είδα, αποφάσισα ότι αυτές θα γίνουν το έργο της ζωή μου».