Έτος πολιτισμού για τη Σαντορίνη και τη Θηρασιά κηρύχθηκε το 2020, δράση η οποία έχει ως στόχο την ανάδειξη της ιστορίας και του πολιτισμού των νησιών και κατ’ επέκταση την περαιτέρω τουριστική τους ανάπτυξη.
Στο πλαίσιο του έτους πολιτισμού, θα λάβουν χώρα δράσεις που θα καταστήσουν εκ νέου την ιστορία και τον πολιτισμό πρωταγωνιστές του τουριστικού προϊόντος της Σαντορίνης, όπως είναι η ανακατασκευή του εκθεσιακού χώρου Αρχαιολογικού Μουσείου Θήρας, η βελτίωση της επισκεψιμότητας της Αρχαίας Θήρας, η στήριξη του Ναυτικού Μουσείου Θήρας, διοργάνωση εκδηλώσεων για τις ανασκαφικές εργασίες στα νησιά, διοργάνωση μεγάλων εκθέσεων, εκδηλώσεις στα σχολεία με θέμα τον πολιτισμό, καθώς και παροχή δωρεάν ψηφιακών χαρτών στους επαγγελματίες, κατοίκους και επισκέπτες των νησιών.
Εξάλλου, η Σαντορίνη και η Θηρασιά έχουν σπουδαία ιστορία και πολιτισμό:
Το Μουσείο Προϊστορικής Θήρας, στα Φηρά, στεγάζει τα έργα τέχνης ενός από τα πλέον ανεπτυγμένα αστικά κέντρα του Αιγαιακού κόσμου, του Ακρωτηρίου της Θήρας, στην περίοδο της μεγάλης ακμής του. Το Ακρωτήρι θάφτηκε πριν από 3.600 χρόνια κάτω από τα υλικά που εκτοξεύτηκαν από το ηφαίστειο της Θήρας και η ηφαιστειακή τέφρα διαφύλαξε την πόλη ζωντανή ώστε σήμερα μπορεί ο επισκέπτης να θαυμάσει τις τοιχογραφίες των κτηρίων και τα αντικείμενα των κατοίκων, που άφησαν στα σπίτια τους, όταν εγκατέλειψαν την πόλη.
Παράλληλα, το Αρχαιολογικό Μουσείο Θήρας, από τα παλαιότερα της ελληνικής επικράτειας και μαζί με τα μουσεία Μυκόνου και Δήλου από τα παλαιότερα των Κυκλάδων, ιδρύθηκε το 1902, για να στεγάσει τα ευρήματα των ανασκαφών, που διενήργησε ο Hiller von Gaertringen με τους συνεργάτες του στην αρχαία πόλη της Θήρας και τα νεκροταφεία της.
Το πλήθος των ευρημάτων της αρχαιότητας των ιστορικών χρόνων, ως αποτέλεσμα τόσο της ανασκαφικής δραστηριότητας της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων στην Θήρα, κατά την οποία αποκαλύφθηκαν το νεκροταφείο και κτηριακά κατάλοιπα της αρχαίας Οίας, του Βόρειου λιμένα της αρχαίας πόλης στη θέση Καμάρι και ιερά στην Αρχαία Θήρα, όσο και της συστηματικής ανασκαφής, που διενήργησε ο Νικόλαος Ζαφειρόπουλος στο νεκροταφείο της Αρχαίας Θήρας, ανάμεσά τους και ευρήματα ιδιαίτερα σημαντικά για την ιστορική διαδρομή της Θήρας και τον πολιτισμό που ανέπτυξε κατά την αρχαιότητα, απαιτούνπλέον πλήρη επανέκθεση, στην οποία συνηγορεί και η ανάγκη για μια σύγχρονη μουσειολογική προσέγγιση.
Όταν στα ευρήματα αυτά προστέθηκε η υπερφυσικού μεγέθους δαιδαλική Κόρη, που αποκαλύφθηκε στο νεκροταφείο της Αρχαίας Θήρας, η ανάγκη της κτηριολογικής επισκευής του Αρχαιολογικού Μουσείου και της επανέκθεσής του είναι πλέον επιτακτική, προκειμένου να αποδοθεί το ταχύτερο δυνατό στο κοινό και το μοναδικό αυτό γλυπτό, ένα από τα πρωιμότερα έργα της μεγάλης πλαστικής, που έχουν αποκαλυφθεί έως σήμερα στην Ελλάδα.
Από την άλλη πλευρά, στην πανέμορφη Οία, σ’ ένα παλαιό αρχοντικό, που έχει αποκατασταθεί στην αρχική του μορφή, ξετυλίγεται η Ναυτική Ιστορία της Θήρας. Οι θησαυροί του Ναυτικού Μουσείου Θήρας αποτελούν σπάνια χαρακτηριστικά δείγματα της ναυτικής παράδοσης της Σαντορίνης. Σπάνια ακρόπρωρα, κασέλες ναυτικών, εξαρτήματα ναυτιλιακού εξοπλισμού, αχνάρια καρνάγιων, μοντέλα παλαιών και νεότερων πλοίων που ανήκαν σε σαντορινιούς καραβοκύρηδες, υδατογραφίες παλαιών ιστιοφόρων, πλούσιο φωτογραφικό υλικό και μία αξιόλογη βιβλιοθήκη, καταγράφουν χρόνο με τον χρόνο την συμβολή των Θηραίων στην ένδοξη ιστορία της ελληνικής ναυτιλίας.
Όσον αφορά στη λαϊκή παράδοση της Σαντορίνης, αυτή διατηρείται ζωντανή στο Κοντοχώρι των Φηρών, σε υπόσκαφο που κτίστηκε πριν ενάμισι αιώνα περίπου, εκεί όπου σήμερα στεγάζεται το Λαογραφικό Μουσείο του νησιού.
Στη συνέχεια, ο ναός της Επισκοπής Γωνιάς, η Ιερά Μονή Προφήτου Ηλία, αλλά και το πλήθος των ναών σε κάθε χωριό της Θήρας και της Θηρασιάς, έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους πολυάριθμους επισκέπτες των νησιών και αποτελούν σημαντικά σημεία αναφοράς για τον θρησκευτικό τουρισμό.
Επίσης, τα σωζόμενα Καστέλια της Θήρας έχουν υψηλό αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον και δίνουν πληροφορίες για τον βίο των κατοίκων στις άλλοτε καστροπολιτείες του νησιού.
Ομοίως και το Βιομηχανικό Μουσείο Τομάτας, στην Βλυχάδα, αλλά και τα υπόλοιπα εργοστάσια της τομάτας, των οποίων τα κτήρια σώζονται μέχρι σήμερα, εκτός από αρχιτεκτονικά αριστουργήματα, είναι οι χώροι που θυμίζουν την ενασχόληση των κατοίκων των νησιών με την καλλιέργεια της φημισμένης σαντορινιάς μικρόκαρπης ντομάτας, η οποία «έθρεψε» στο παρελθόν πολλές γενεές, μαζί με τους υπόλοιπους καρπούς της θηραϊκής γης όπως φάβα, κριθάρι και άσπρη μελιτζάνα.
Τέλος, ο παραδοσιακός αμπελώνας της Θήρας και τα οινοποιεία , είναι πόλος έλξης πολυάριθμων επισκεπτών και ταυτόχρονα ένας από τους καλύτερους πρεσβευτές της Θήρας και της Θηρασιάς, όπως και τα μονοπάτια στο φρύδι της καλντέρας, τα οποία έχουν τεράστιο ενδιαφέρον για τους λάτρεις του περιπατητικού τουρισμού.
